Unutulmuş Bir Tarlanın Sesleri: Mustafa Avcı'nın Ekolojik Hafıza Mekânı

Sanatın en güçlü yanlarından biri, gündelik nesneleri ve unutulmuş gelenekleri alıp onları günümüzün en acil sorularını soran kavramsal araçlara dönüştürebilmesidir. Mustafa Avcı’nın, Şili’deki Saco Bienali için Antofagasta'da yerel atık malzemelerle ürettiği "Echoes of a Forgotten Field" (Unutulmuş Bir Tarlanın Yankıları) başlıklı yerleştirmesi, tam da bunu başarıyor. Eser, Anadolu'nun kırsal belleğinde yer alan kuş ve domuz korkutacağı gibi geleneksel tarım araçlarından yola çıkarak, insan, doğa ve diğer canlılarla kurduğumuz kırılgan ilişkiyi çok katmanlı bir deneyim alanına taşıyor.

Saco Bienali Mustafa Avcı'nın Mekana Özgü Yerleştirmesi

Yapıtın fiziksel varlığını, Antofagasta'da bulunmuş atık metal kaplar, teneke kutular ve ahşap elemanlardan inşa edilmiş heykeller oluşturur. Bu heykellerin formu, Anadolu'daki bir tarlanın hafızasını taşırken, yapıldıkları malzeme, eserin sergilendiği coğrafyanın güncel bir gerçeğine, endüstriyel atığa işaret eder. Bu seçim, coğrafyalar ve zamanlar arasında bir köprü kurar; geçmişin kırsal ve organik dünyasına ait bir form, bugünün tüketim kültürünün artıklarıyla yeniden can bulur. Böylece eser, daha ilk bakışta izleyiciyi tarihsel bellek ile ekolojik gerçeklik arasında bir gerilimle yüzleştirir.

Ancak eserin asıl gücü, izleyicinin varlığıyla dönüşen interaktif ses peyzajında yatar. Gizli hoparlörlerden başlangıçta kuş cıvıltıları, yaprak hışırtıları gibi canlı bir ekosisteme ait sesler yayılır. Sanatçı, bu doğal senfoniyi bir webcam ve Max/MSP yazılımı aracılığıyla izleyicinin hareketlerine duyarlı hale getirir. Ziyaretçi, heykellerin arasındaki "tarlaya" adım attığı anda, eserin kalbindeki mekanizma işlemeye başlar. Doğal sesler yavaş yavaş azalır, yerini endişe verici, soyut tonlara bırakır ve nihayetinde derin bir sessizlik hakim olur. Ziyaretçi alandan ayrıldığında ise ekosistemin sesi yavaşça geri döner.

Bu etkileşim, eseri güçlü bir ekolojik metafora dönüştürür. Geleneksel korkuluklar, insanın tarım alanını diğer canlılara karşı korumak için kullandığı, bir tür hakimiyet aracıydı. Avcı’nın eserinde ise bu ilişki tersine döner: İnsan, yani izleyici, varlığıyla bütün bir ekosistemi "korkutup kaçıran" ve sessizliğe iten bir güce dönüşür. Bu deneyim, biyoakustik alanında kanıtlandığı üzere, insan kaynaklı gürültünün ve varlığın doğal yaşam alanlarını nasıl bozduğuna dair somut bir göndermedir. Eser, "Hangi canlı diğerini korkutuyor?" ve "Bizim varlığımız, hangi sesleri sonsuza dek susturuyor?" gibi rahatsız edici sorular sorar.

"Echoes of a Forgotten Field", sadece nostaljik bir anımsama değil, Antroposen çağında insanın doğa üzerindeki etkisini sesin yokluğu üzerinden çarpıcı bir şekilde deneyimleten bir çalışmadır. Mustafa Avcı, ses ve sessizliği bir malzeme olarak kullanarak, izleyiciyi hem fail hem de tanık konumuna yerleştirir ve bizi, diğer canlılarla kurduğumuz hiyerarşik ilişkinin sonuçları üzerine yeniden düşünmeye davet eder.

Sanatçı Hakkında

Mustafa Avcı: Ekonomist ve etnomüzikoloji alanında doktora sahibi olan Avcı, akademik araştırmalarını Osmanlı ve Türk toplumunda toplumsal cinsiyet, ses ve gürültü tarihi, diaspora müzikleri gibi konular üzerine yoğunlaştırmıştır. Sanatçı, besteci ve yaratıcı kimliğiyle İstanbul Bienali, Mardin Bienali gibi önemli platformlarda enstalasyonlar, film ve tiyatro müzikleri gibi disiplinlerarası projelerle yer almıştır.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Los Sonidos de un Campo Olvidado: El Espacio de Memoria Ecológica de Mustafa Avcı

Una de las facetas más poderosas del arte es su capacidad para tomar objetos cotidianos y tradiciones olvidadas y transformarlos en herramientas conceptuales que plantean las preguntas más urgentes de nuestro tiempo. La instalación de Mustafa Avcı, titulada "Echoes of a Forgotten Field" (Ecos de un Campo Olvidado), producida con materiales de desecho locales en Antofagasta para la Bienal Saco en Chile, logra precisamente esto. La obra parte de herramientas agrarias tradicionales del imaginario rural de Anatolia, como los espantapájaros y otros ahuyentadores de animales, para transportar la frágil relación que establecemos con la naturaleza y otros seres vivos a un espacio de experiencia en múltiples capas.

La presencia física de la obra está constituida por esculturas construidas con materiales de desecho encontrados en Antofagasta, como contenedores de metal, latas y elementos de madera. Mientras la forma de estas esculturas porta la memoria de un campo de Anatolia, el material con el que están hechas apunta a una realidad actual de la geografía donde se exhibe: el desecho industrial. Esta elección tiende un puente entre geografías y tiempos; una forma perteneciente al mundo rural y orgánico del pasado renace con los restos de la cultura de consumo de hoy. Así, la obra, a primera vista, confronta al espectador con una tensión entre la memoria histórica y la realidad ecológica.

Sin embargo, la verdadera fuerza de la obra reside en su paisaje sonoro interactivo, que se transforma con la presencia del espectador. Inicialmente, de los altavoces ocultos emanan sonidos de un ecosistema vibrante, como cantos de pájaros y susurros de hojas. El artista hace que esta sinfonía natural sea sensible a los movimientos del espectador a través de una webcam y el software Max/MSP. En el momento en que un visitante entra en el "campo" entre las esculturas, el mecanismo en el corazón de la obra comienza a funcionar. Los sonidos naturales disminuyen gradualmente, dando paso a tonos abstractos e inquietantes, hasta que finalmente reina un profundo silencio. Cuando el visitante abandona el área, el sonido del ecosistema regresa lentamente.

Esta interacción convierte la obra en una poderosa metáfora ecológica. Los espantapájaros tradicionales eran herramientas de dominio utilizadas por los humanos para proteger sus cultivos de otros seres vivos. En la obra de Avcı, esta relación se invierte: el ser humano, es decir, el espectador, se convierte en una fuerza que "espanta" y silencia a todo un ecosistema con su mera presencia. Esta experiencia es una referencia concreta a cómo el ruido y la presencia humana perturban los hábitats naturales, tal como se ha demostrado en el campo de la bioacústica. La obra plantea preguntas incómodas como: "¿Qué ser vivo está asustando al otro?" y "¿Qué sonidos silencia nuestra presencia para siempre?".

"Echoes of a Forgotten Field" no es solo una evocación nostálgica, sino una obra que permite experimentar de manera impactante el efecto del ser humano sobre la naturaleza en la era del Antropoceno, a través de la ausencia del sonido. Mustafa Avcı, utilizando el sonido y el silencio como materiales, posiciona al espectador simultáneamente como agente y testigo, y nos invita a reflexionar nuevamente sobre las consecuencias de la relación jerárquica que hemos establecido con otros seres vivos.

Sobre el Artista

Mustafa Avcı: Economista y doctor en Etnomusicología, Avcı centra su investigación académica en temas como el género en la sociedad otomana y turca, la historia del sonido y el ruido, y la música de la diáspora. Como artista, compositor y creador, ha contribuido con instalaciones, bandas sonoras para cine y teatro, y proyectos de arte contemporáneo en importantes plataformas como la Bienal de Estambul y la Bienal de Mardin.