Sanatın Teknolojik Evrimi

Oyunun Rengi Değişiyor

Teknoloji endüstrisinde yoğun olarak kullanılan bir önermeye göre yeni ve sarsıcı bir inovasyon piyasadaki ilk beş yılında yaratması beklenen etkinin altında seyreder, fakat on yıl içerisinde beklenen etkinin katbekat üzerine çıkar. Mobil teknolojiler sanatçılarla, müzelerle, sanat fuarlarıyla, müzayedelerle, sanat eğitimiyle ve hatta sanatın kendisiyle olan etkileşimimizi radikal biçimde değiştirdi ve yeniden tanımladı. Teknoloji neyin sanat olduğu, neyin olmadığına dair algılarımızı bile genişletti; yeni medya üretimleriyle yeni alanlar yaratılmasını sağladı. Belki de global online sanat piyasasını 2016’da 3,75 Milyar Dolar seviyesine çıkaran da bu önerme oldu. Biz de 2017 başında faaliyetlerine başlayan online sanat galerisi SanatBulur.com’un kurucularıyla Artisans Dergi için bir araya geldik.

SanatBulur.com’u kurarken nasıl bir amaçla yola çıktınız?

SanatBulur.com için yola çıkmamızdaki ilk etken sanatsever olarak kendimizin sanat eserlerine erişimde yaşadığımız sorunlar oldu. Sanat piyasası Türkiye’de belirli büyük şehirlerde yer alan sınırlı sayıda galeri ve sınırlı sayıdaki sanat alıcısı etrafında konumlanmış durumdaydı. Bu durum sanatçılar için de eserlerini daha geniş kitlelerle buluşturma noktasında bir bariyer teşkil ediyordu. Hızla değişen dünyada biz de hem sanatseverlerin hem de sanatçıların fiziksel galerilere ulaşma, sanat eseri edinme, bu konuda bilgilenme ve orijinal sanat eserleri alarak geleceğe yatırım yapmalarının önündeki engellerin online ortamda aşılabileceğini görüp SanatBulur.com’u hayata geçirdik.

-        Sizi fiziksel galeri ve online satış yapan sitelerden ayıran özellikler nelerdir?

SanatBulur.com’u fiziksel galerilerden ayıran en temel özellik sanatçıların kendi portföylerini özgürce yönetebilmeleri ve belli bir lokasyona bağlı fiziksel galerilerdense tüm dünyada satış yapabilmeleri. Mevcuttaki online platformlar fiziksel galerilerin online uzantıları durumunda. Sanatçılar kendi portföylerini yönetirken özgür değiller ve kurumlara bağlayıcı sözleşmeleri var. Biz burada sanatçının kendi sürecini eser seçimi ve fiyatlandırma noktalarında tamamen kendisinin yönetmesine olanak sağlıyoruz.

-        Sanatçılar sisteme nasıl kayıt oluyorlar? Sundukları çalışmaların özgünlüğünü ve yeterliliğini kontrol eden mekanizma nedir?

Sanatçılar üye girişi yaptıktan sonra banka hesap bilgilerini girerek sanatçı başvurusunda bulunuyorlar; ekibimiz bu başvuruları kontrol ediyor ve başvuru onaylanırsa sanatçının tüm süreçleri yönetebileceği paneli aktif hale geliyor. SanatBulur.com teknik açıdan bakıldığında sanatçı ve sanatseveri online ortamda bir araya getiren bir platform; güvenli ödeme altyapısı sayesinde sanatsever tarafından bir eser alımı gerçekleştiğinde ödeme, eser sanatsevere ulaşana kadar bekletiliyor. Sanatsevere doğru eserin, tam olarak istediği şekilde ulaştığı bilgisi alındığında ödeme onaylanıyor ve SanatBulur.com tarafından sadece satış işlemlerinde aldığımız %20 komisyon kesilerek sanatçıya ödemesi sistem tarafından gönderiliyor. Bu şekilde hem sanatçıyı hem de sanatseveri korumuş oluyoruz. İşlerin özgünlüğü konusuna gelecek olursak; biliyorsunuz son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle istenmeyen durumların ortaya çıkma ihtimali arttı. Bir kişi dünyanın herhangi bir noktasında gördüğü eseri birebir kopyalayarak sergi ve galerilere girebiliyor hatta yarışmalarda derece alabiliyor. Belki beş sene öncesinde bu durumun ortaya çıkması çok mümkün değildi; fakat artık öyle bir noktaya geldik ki, herhangi bir sosyal medya kullanıcısı çıkıp “bakın bu eser şu sanatçıdan çalıntıdır,” diyebiliyor. SanatBulur.com’da tüm sanatçıların yükledikleri eserler düzenli olarak görsel arama teknolojisi sayesinde internette bulunan fotoğraflarla kıyaslanıyor, bu süreçten geçemeyen eserler de ekibimiz tarafından kontrol edilip, esinlenmeyi aşan bir durum olması halinde müdahalede bulunuluyor.

-        Sizden eser alan kitle kim? Galeriden eser alan kitleden farklı bir kitle mi?

Galerilerden satın alan kesimden çok daha geniş bir kitleden sipariş alıyoruz. Öncelikle galerilerde satılan eserlerin fiyatları alıcı kitlesini de oldukça daraltıyor, aynı zamanda bu ortamlardan eser almak, hatta fiyatını sormak isteyen sanatseverler açısından bazı görünmez kültürel bariyerler de söz konusu. Bir diğer yandan satın alma alışkanlıkları çoklu kanalda ilerleyen ve sayısı Milenyum jenerasyonuyla birlikte artan yeni bir sanat alıcısı kitle var. Bu kitle artık bir galeriye girdiğinde beğendiği bir eserin ve künyesinin fotoğraflarını çekiyor ve galeri yetkilisine tek kelime etmeden çıkıp gidiyor. Bu da bizi artık herhangi bir eser satınalması gerçekleştirmeden önce online platformlarda fiziksel ortamda gördüğü eserle, sanatçıyla ve o tarza sahip diğer sanatçılarla ilgili araştırmasını yapan yeni bir sanat alıcısı profiline götürüyor. SanatBulur.com’dan eser alan kitle de teknolojiyi iyi kullanan, ağırlıklı beyaz yakalı gençlerden ve çocuk sahibi genç çiftlerden oluşuyor. Şehir dışında yaşayan annesine doğum günü hediyesi alan müşterimiz de var, yeni doğan çocuğu evde bir sanat eseri kültürüyle büyüsün diye eser alan da var.

-        Satış sonrası alıcı tarafında sağlanan destek nedir; özellikle heykel, yerleştirme gibi çalışmalar için?

SanatBulur.com olarak sanatçı ve alıcı arasında bir köprü kuruyoruz. Açıkçası bir online satış platformu olsak da satışını yaptığımız madde hem sanatçının hem de sanatseverin gönül bağı kurduğu bir sanat eseri. Bu anlamda işine aşkla bağlı olan sanatçıya, eserini istediği şekilde ulaştırma özgürlüğünü vermek durumundayız. Bunun yanı sıra şu anda üzerinde çalıştığımız ve 2018’de hayata geçirmeyi planladığımız ek hizmetlerimiz sanat eseri ekspertizi ve eser sigortalatması üzerine partnerlikler kurma şeklinde ilerliyor.

-        Teknolojinin hızlı gelişimi sanatçı, sanatsever ve diğer paydaşları nasıl etkiledi? Sanat alımlarında farklı yollar mı açılıyor?

Geleneksel olarak sanat pazarındaki dijital alan şimdiye kadar sadece online satış platformları şeklinde tanımlandı. Bu alanı tüm sanat alıcılarını ve sanatseverleri çevreleyen bir dijital iletişim ortamı olarak tanımlamak daha doğru olur. Bu alan bazen Instagram’da yer alan Bienal görselleri olarak vücut buluyor, bazen de sergi alanlarındaki işlere hayat veren Arttırılmış Gerçeklik Uygulamaları ya da Youtube veya Netflix’ten erişebildiğiniz sanat belgesellerine dönüşüyor. SanatBulur.com olarak özellikle yatırımlarımızı Sanal Gerçeklik’te gezebileceğiniz online sergilerimiz ve dünyanın hızla gelişen son teknolojisi Blockchain üzerine yapıyoruz. Blok Zinciri olarak tercüme edebileceğimiz bu teknolojinin bir sanat eserinin sanatçının elinden çıkıp galeri, sergi, koleksiyoner ya da sanatsever gibi paydaşlara ulaşana kadarki tüm süreçlerini belirleyebilmesi açısından önümüzdeki beş yıllık süreçte sanat piyasasını derinden etkileyeceğini düşünüyoruz.

-        Türkiye’de ve dünyada online sanatın tüm sanat piyasasındaki rolünü nasıl görüyorsunuz?

Dünyada 2010 yılının başlarından itibaren SanatBulur.com modeliyle çalışan online platformlar doğmaya ve gelişmeye başladı. Benzer dönemlerde Christie's ve Sotheby's gibi hantal olarak nitelendirebileceğimiz köklü müzayede kuruluşları bile teknolojik dönüşümlerini hayata geçirdi. Şu anda globaldeki sanat piyasasına baktığımızda online satışların tüm satışlara oranı son beş yılda ciddi bir şekilde artarak %8’ler civarına ulaştı. Bu hem dünyayı görebilmemiz hem de Türkiye’nin de içinde bulunduğu doğu bloğunun online sanat alanında ne kadar geç kaldığını fark etmemiz açısından oldukça önemli bir oran. Şunu da belirtmekte fayda var; online sanat olarak tanımladığımız kavramın sadece online ortamda var olan kuruluşlarla bir noktaya gelmesi oldukça zor; bir an evvel fiziksel mekanların teknoloji dönüşümlerini başlatması, gelişen ve değişen dünyadan geri kalmamaları gerekiyor.

-        Online sanatın geleceği hakkında öngörüleriniz neler?

Sanal Gerçeklik ve Blockchain teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler tüm sektörlerin iş yapış şeklini değiştirmeye başladı fakat bizim inancımız bu teknolojiler tarafından sağlanan etkilerin görselliğe ve şeffaflığa diğer tüm alanlardan daha çok ihtiyacı olduğunu düşündüğümüz sanat piyasasında daha erken hissedileceği yönünde. Biz herkesin kendi sanat koleksiyonunun küratörü olabileceği, mekanlara bağlı kalmadan tüm dünyadaki paydaşlarla koleksiyonunu sanal olarak paylaşabileceği ve global kripto para birimiyle ticaretini gerçekleştirebileceği, bir eserin üretildiği andan itibaren tüm yolculuğunun şeffaf olarak takip edilebileceği bir gelecek öngörüyoruz.

-        Peki siz globale açılma anlamında bir çalışma yapıyor musunuz?

Globale açılmak sanat piyasası özelinde baktığımızda yereli küresel pazara, küreseli ise yerel pazara ulaştırabilme gücünüzle doğrudan ilişkili. Bugün ABD, Avrupa ve Çin pazarlarından çıkıp globalde satış yapan online platformlar mevcut; fakat her biri kendi bölgesindeki sanat kültürüne bağlı kalarak hareket ediyor. Örneğin Amerika’dan çıkarak Asya kültürünü dünyaya ulaştırmak doğru ve yerinde bir hamle değil. Globaldeki başarı bu toprakların kültürünü dünyadaki sanat alıcılarına ulaştıracak ve dünyadaki sanatçıları da buradaki sanatseverlerin erişimine açacak bir modelde yatıyor. Hiscox, Tefaf ve Deloitte gibi köklü şirketlerin her yıl yayınladıkları online sanat raporlarından çıkan sonuçlar Türkiye, Türk-i Devletler ve Orta Doğu bölgelerini kapsayan global online bir oyuncunun önümüzdeki beş yıl içerisinde pazardan ciddi bir pay alacağı yönünde yorumlanıyor. Bu oyuncunun yaklaşık $179.000’lık gayri safi milli hasılaya sahip Katar’dan ya da fosil yakıtlara olan ihtiyacın azaldığını görerek teknoloji girişimlerine ciddi yatırımlar yapmaya başlayan Birleşik Arap Emirlikleri’nden çıkmasındansa sanat kültürünü çok daha uzun yıllardır oturtmuş ve dünya pazarlarına hâkim konumdaki Türkiye’den çıkması çok daha muhtemel. Bizler de 2018 yılı itibari ile yayına almayı planladığımız FindsArt.com adındaki global markamızla bu oyuncunun Türkiye’den çıkmasını sağlamak için gerek sanat piyasasındaki gerekse de iş dünyasındaki paydaşlarımızla ortak bir çalışma içinde hareket ediyoruz.

Bu röportaj Artisans Dergi Kasım-Aralık 2017 Sayısında yayınlanmıştır. İzinsiz kullanımı yasaktır.