Vitrin Mankenleri
Ergün Demir ( Şanlı Manken )
Alışveriş merkezlerinin, mağazaların olmazsa olmazıdır vitrin mankenleri. Kimi spor kıyafetleri taşıt fit vücutları ile kimi 56 beden kıyafetleri sunar. Vitrin Mankeni tasarım üssü olan Dolapdere'de Şanlı Manken ile vitrin mankeninin zahmetli üretim süreci üzerine konuştuk.
Alışveriş merkezlerinin bekçileri gibidir vitrin mankenleri. İfadesiz şekilde, kıpırdamadan öylece dururlar. Çoğu zaman sergiledikleri ürünlerden daha fazla dikkat çekebilirler. Özellikle Mahmutpaşa mankenleri çok hüzünlü gelir bana. Eskimiş, dökülmüş boyaları ile nice özel gün arefesine şahitlik etmişlerdir. Sürekli değişen tüketim dünyasında ise mankenler tüketiciye ürünün beden ile birleşimini sunarlar. Takı mankenleri bazen sadece upuzun parmaklı bir elden oluşur. Geniş alınlı ve çeneli gözlük mankenlerinde gözlükler hep güzel durur. 56 beden mankenlerden karın kasları oldukça belirgin fit vücutlu mankenlere geniş bir skala vardır önümüzde. Değişen ürün yelpazesi yeni mankenler doğurur. Her vücut pozisyonuna giren vitrin mankenleri kimi zaman öylece durur kimi zaman koşarak poz verirler.
Peki kim üretiyor bu mankenleri? Bu sorunun cevabını bulmak için yoğun bir kentsel dönüşüm geçiren Dolapdere'ye, Türkiye'nin vitrin mankeni tasarım,imalat ve satış bölgesinde uzun yıllardır çalışan Ergün Demir ve kalıp ustası ve heykeltraş olan Seçim Coşkun ile görüştük.
Vitrin Mankeni tasarım ve üretim işine nasıl girdiniz?
Ergün Demir: Vitrin Mankeni üretim işine Çin ve Vietnam'dan ithal edilen bir manken firmasında farklı pozisyonlarda çalışarak girdim. Ardından kendi firmamız Şanlı Manken ile vitrin mankeni tasarımı ve üretim yolculuğuna halen devam ediyoruz. Ülkemizde vitrin mankeni sektörü 50- 55 yıllık bir geçmişe sahip. Dolapdere Türkiye'nin ve birçok ülkenin manken üretim merkeziydi.
Seçim Coşkun: Ben 1991 yılından bu yana vitrin mankeni sektörü içerisindeyim. Avrupa'da fiber üretim yapıldığı yıllarda Türkiye'de alçı mankenler kullanıyordu. Kısacası alçı mankenlerden günümüze bir çok malzeme kullanarak vitrin mankenlerinin değişimine şahit oldum.
Dolapdere bölgesinde günümüzde kaç firma kaldı manken üretim yapan?
E.D: 10-12 firma kaldı diyebiliriz.
S.C: İmalathaneler İkitelli ve Bayrampaşa taraflarına yayıldı. Orada da vitrin tasarımına devam eden firmalar mevcut. Küçük bir sektör.
Bir firma yılda ortalama kaç manken veya model üretiyor?
E.D: 5000-10000 adet arası değişiyor diyebiliriz.
S.C: Modeline göre de değişen bir durum. Modelin pozisyonu, hareketi imalat sürecini değiştiriyor. Kolsuz, bacaksız prova mankenleri daha kolay üretiliyor örneğin.
Nasıl aşamalardan geçiyor bir üretim?
E.D: Müşterinin ihtiyacına göre öncelikle manken çeşidini belirliyoruz. Elimizdeki katalog ve birleşebilen parçalar oldukça fazla kombinasyon yapmamızı sağlıyor. Kafa farklı, vücut ve el gibi parçaları farklılaştırarak sayısız alternatif sunabiliriz. Önce ihtiyacı belirleyip giyim çeşidine göre türü belirliyoruz. Renk, doku vb. durumlar siparişe göre değişebiliyor.
S.C: İnsan bedeni oldukça hareketli. Her bir hareketi kalıp olarak almamız biraz zor ama belirli standart duruşlar vitrinler için ve sergilenecek ürünü göstermek için yeterli. Elimizde ortalama 300 kalıp var tüm bu kalıplara istediğimiz duruşu verebiliriz. Oturuyor mu? Ayakta mı?Koşuyor mu? tüm bu soruların cevabı müşteri ihtiyacında. Demir, tel, ahşap ve polyester gibi malzemeler ile çalışıyoruz. Tasarım önemli bir aşama. Örneğin Orta Doğu ülkelerinde siluet yasağı olan bazı bölgelerde tel mankenler tasarlıyoruz. Vücut hatlarının belli olmadığı mankenler üretiyoruz. Kısacası sipariş aldığımız anda adet sayısına göre zaman veriyoruz. İlk döküme giriyor. Hazırladığımız sıvılar kalıplara girip elyaf işleminden sonra dökülüyor. Ardından toplama süreci başlıyor. Parça olan yerler traşlanıyor ve sonra bitirimhanede rötuşları yapılıyor ve ayağa kaldırılıyor. Pozisyon ayarları yapılır. Tekrar zımpara aşamasına girer ve tamamen pürüzsüz hale getirilir ve ardından astarhane 'ye girer. Astar atıldıktan sonra tekrar zımparalanır ve sonra fırına girip boyanır. Ardından kuruma odasına alınarak paketlenir. Bir adet mankenin minimum hazırlanma süresi 2 -3 gündür. Polyester malzeme neredeyse 300 saate kadar form değiştirme özelliğine sahip bu yüzden sürecin sağlıklı işlemesi için beklemesi gerekiyor. geri dönüşüme pek uygun olmayan bir malzeme ne yazık ki. Geri dönüşümcüler atık toplayıcılar dahi almıyor eski malzemeleri. Tabi geri dönüşüme uygun malzemeler tabi ki mevcut.
E.D: Kısacası tüm üretim süreci el emeği. Boyası, zımparası, kalıbı her aşaması el üretimidir.
Başka hangi malzemeler kullanılıyor üretimde?
Tel, demir, polyester, pleksiglass, plastik malzemeler, sünger, poliüretan ve aklınıza gelebilecek bir çok malzeme kullanılıyor. Sektör bazen vitrin mankenleri dışında tabut üretimi, mimari cephe uygulamaları, lunapark, çocuk oyun alanları gibi farklı sektörlerle de iş birliği yapıyor.
Sektörde neler eksik?
E.D: Aslında bu bir zanaat. Ancak devlet desteği yok. Örneğin bir Vitrin mankenciler odası yok. İhracata çok açık bir sektör. Şu an zaten ihracat yapıyoruz oldukça fazla ancak dediğim gibi destek eksik. Böyle bir sektörün varlığını göstermek lazım. Mesela Çin'den hem kalite hem fiyat olarak çok daha iyiyiz. İlla ki Çin'de de çok iyi manken üretimleri mevcut ama bahsettiğim şey fazlaca ithal edilen ürünler.
S.C: Benim başladığım tarihlerde polyester ham maddesi oldukça uygundu şimdi ise çok daha pahalı. Bu otomatik olarak manken fiyatlarını değiştiriyor. Sektörde biraz birlik eksik ve yanlış bilgilendirmeler var. Örneği ikinci el manken satanlar da var müşteriyi kandırarak.
Firmalar ne kadar ağırlıkla manken değiştiriyor?
E.D: Büyük firmalar neredeyse her sezon manken değiştiriyorlar.
Bu sektörün geleceğini nasıl görüyorsunuz?
E.D:Bu sektöre ihtiyaç her zaman olacak. Mağaza denilen şey var oldukça mankenler olacaktır. Hatta üretilen ve satışa sunulan ürün yelpazesi genişledikçe yeni manken ihtiyaçları doğuyor. Örneğin eşarp mankeni, takı mankeni, yüzük taşıyıcısı vb. İmalat yapmayan sadece satış yapan vitrin firmaları fiyatları aşağı düşürerek aslında üretimi biraz baltalıyor. Sektör kendi kendini bitirecek gibi görünüyor.
S.C: İlerleyen zamanlarda bu işi yapan usta kalmayacak gibi görünüyor. Zor ve zahmetli bir iş. Şu an piyasada belki 150 usta kaldı diyebiliriz. Manken ihtiyacı olarak eskiden vitrinlerde eskiden canlı manken kullanılıyordu. Canlı mankenler bir kaç saat durup çalışırlardı. Vitrin mankeninin geleceği ise belki teknolojik değişimler ile belki farklı bir boyuta ulaşacak.
Bu röportaj Artisans Dergi Şubat-Mart sayısı için hazırlanmıştır. İzinsiz kullanımı yasaktır.
Fotoğraflar : Ahmet Rüstem Ekici ve Hakan Sorar
Ergün Demir ( Şanlı Manken )
Alışveriş merkezlerinin, mağazaların olmazsa olmazıdır vitrin mankenleri. Kimi spor kıyafetleri taşıt fit vücutları ile kimi 56 beden kıyafetleri sunar. Vitrin Mankeni tasarım üssü olan Dolapdere'de Şanlı Manken ile vitrin mankeninin zahmetli üretim süreci üzerine konuştuk.
Alışveriş merkezlerinin bekçileri gibidir vitrin mankenleri. İfadesiz şekilde, kıpırdamadan öylece dururlar. Çoğu zaman sergiledikleri ürünlerden daha fazla dikkat çekebilirler. Özellikle Mahmutpaşa mankenleri çok hüzünlü gelir bana. Eskimiş, dökülmüş boyaları ile nice özel gün arefesine şahitlik etmişlerdir. Sürekli değişen tüketim dünyasında ise mankenler tüketiciye ürünün beden ile birleşimini sunarlar. Takı mankenleri bazen sadece upuzun parmaklı bir elden oluşur. Geniş alınlı ve çeneli gözlük mankenlerinde gözlükler hep güzel durur. 56 beden mankenlerden karın kasları oldukça belirgin fit vücutlu mankenlere geniş bir skala vardır önümüzde. Değişen ürün yelpazesi yeni mankenler doğurur. Her vücut pozisyonuna giren vitrin mankenleri kimi zaman öylece durur kimi zaman koşarak poz verirler.
Peki kim üretiyor bu mankenleri? Bu sorunun cevabını bulmak için yoğun bir kentsel dönüşüm geçiren Dolapdere'ye, Türkiye'nin vitrin mankeni tasarım,imalat ve satış bölgesinde uzun yıllardır çalışan Ergün Demir ve kalıp ustası ve heykeltraş olan Seçim Coşkun ile görüştük.
Vitrin Mankeni tasarım ve üretim işine nasıl girdiniz?
Ergün Demir: Vitrin Mankeni üretim işine Çin ve Vietnam'dan ithal edilen bir manken firmasında farklı pozisyonlarda çalışarak girdim. Ardından kendi firmamız Şanlı Manken ile vitrin mankeni tasarımı ve üretim yolculuğuna halen devam ediyoruz. Ülkemizde vitrin mankeni sektörü 50- 55 yıllık bir geçmişe sahip. Dolapdere Türkiye'nin ve birçok ülkenin manken üretim merkeziydi.
Seçim Coşkun: Ben 1991 yılından bu yana vitrin mankeni sektörü içerisindeyim. Avrupa'da fiber üretim yapıldığı yıllarda Türkiye'de alçı mankenler kullanıyordu. Kısacası alçı mankenlerden günümüze bir çok malzeme kullanarak vitrin mankenlerinin değişimine şahit oldum.
Dolapdere bölgesinde günümüzde kaç firma kaldı manken üretim yapan?
E.D: 10-12 firma kaldı diyebiliriz.
S.C: İmalathaneler İkitelli ve Bayrampaşa taraflarına yayıldı. Orada da vitrin tasarımına devam eden firmalar mevcut. Küçük bir sektör.
Bir firma yılda ortalama kaç manken veya model üretiyor?
E.D: 5000-10000 adet arası değişiyor diyebiliriz.
S.C: Modeline göre de değişen bir durum. Modelin pozisyonu, hareketi imalat sürecini değiştiriyor. Kolsuz, bacaksız prova mankenleri daha kolay üretiliyor örneğin.
Nasıl aşamalardan geçiyor bir üretim?
E.D: Müşterinin ihtiyacına göre öncelikle manken çeşidini belirliyoruz. Elimizdeki katalog ve birleşebilen parçalar oldukça fazla kombinasyon yapmamızı sağlıyor. Kafa farklı, vücut ve el gibi parçaları farklılaştırarak sayısız alternatif sunabiliriz. Önce ihtiyacı belirleyip giyim çeşidine göre türü belirliyoruz. Renk, doku vb. durumlar siparişe göre değişebiliyor.
S.C: İnsan bedeni oldukça hareketli. Her bir hareketi kalıp olarak almamız biraz zor ama belirli standart duruşlar vitrinler için ve sergilenecek ürünü göstermek için yeterli. Elimizde ortalama 300 kalıp var tüm bu kalıplara istediğimiz duruşu verebiliriz. Oturuyor mu? Ayakta mı?Koşuyor mu? tüm bu soruların cevabı müşteri ihtiyacında. Demir, tel, ahşap ve polyester gibi malzemeler ile çalışıyoruz. Tasarım önemli bir aşama. Örneğin Orta Doğu ülkelerinde siluet yasağı olan bazı bölgelerde tel mankenler tasarlıyoruz. Vücut hatlarının belli olmadığı mankenler üretiyoruz. Kısacası sipariş aldığımız anda adet sayısına göre zaman veriyoruz. İlk döküme giriyor. Hazırladığımız sıvılar kalıplara girip elyaf işleminden sonra dökülüyor. Ardından toplama süreci başlıyor. Parça olan yerler traşlanıyor ve sonra bitirimhanede rötuşları yapılıyor ve ayağa kaldırılıyor. Pozisyon ayarları yapılır. Tekrar zımpara aşamasına girer ve tamamen pürüzsüz hale getirilir ve ardından astarhane 'ye girer. Astar atıldıktan sonra tekrar zımparalanır ve sonra fırına girip boyanır. Ardından kuruma odasına alınarak paketlenir. Bir adet mankenin minimum hazırlanma süresi 2 -3 gündür. Polyester malzeme neredeyse 300 saate kadar form değiştirme özelliğine sahip bu yüzden sürecin sağlıklı işlemesi için beklemesi gerekiyor. geri dönüşüme pek uygun olmayan bir malzeme ne yazık ki. Geri dönüşümcüler atık toplayıcılar dahi almıyor eski malzemeleri. Tabi geri dönüşüme uygun malzemeler tabi ki mevcut.
E.D: Kısacası tüm üretim süreci el emeği. Boyası, zımparası, kalıbı her aşaması el üretimidir.
Başka hangi malzemeler kullanılıyor üretimde?
Tel, demir, polyester, pleksiglass, plastik malzemeler, sünger, poliüretan ve aklınıza gelebilecek bir çok malzeme kullanılıyor. Sektör bazen vitrin mankenleri dışında tabut üretimi, mimari cephe uygulamaları, lunapark, çocuk oyun alanları gibi farklı sektörlerle de iş birliği yapıyor.
Sektörde neler eksik?
E.D: Aslında bu bir zanaat. Ancak devlet desteği yok. Örneğin bir Vitrin mankenciler odası yok. İhracata çok açık bir sektör. Şu an zaten ihracat yapıyoruz oldukça fazla ancak dediğim gibi destek eksik. Böyle bir sektörün varlığını göstermek lazım. Mesela Çin'den hem kalite hem fiyat olarak çok daha iyiyiz. İlla ki Çin'de de çok iyi manken üretimleri mevcut ama bahsettiğim şey fazlaca ithal edilen ürünler.
S.C: Benim başladığım tarihlerde polyester ham maddesi oldukça uygundu şimdi ise çok daha pahalı. Bu otomatik olarak manken fiyatlarını değiştiriyor. Sektörde biraz birlik eksik ve yanlış bilgilendirmeler var. Örneği ikinci el manken satanlar da var müşteriyi kandırarak.
Firmalar ne kadar ağırlıkla manken değiştiriyor?
E.D: Büyük firmalar neredeyse her sezon manken değiştiriyorlar.
Bu sektörün geleceğini nasıl görüyorsunuz?
E.D:Bu sektöre ihtiyaç her zaman olacak. Mağaza denilen şey var oldukça mankenler olacaktır. Hatta üretilen ve satışa sunulan ürün yelpazesi genişledikçe yeni manken ihtiyaçları doğuyor. Örneğin eşarp mankeni, takı mankeni, yüzük taşıyıcısı vb. İmalat yapmayan sadece satış yapan vitrin firmaları fiyatları aşağı düşürerek aslında üretimi biraz baltalıyor. Sektör kendi kendini bitirecek gibi görünüyor.
S.C: İlerleyen zamanlarda bu işi yapan usta kalmayacak gibi görünüyor. Zor ve zahmetli bir iş. Şu an piyasada belki 150 usta kaldı diyebiliriz. Manken ihtiyacı olarak eskiden vitrinlerde eskiden canlı manken kullanılıyordu. Canlı mankenler bir kaç saat durup çalışırlardı. Vitrin mankeninin geleceği ise belki teknolojik değişimler ile belki farklı bir boyuta ulaşacak.
Bu röportaj Artisans Dergi Şubat-Mart sayısı için hazırlanmıştır. İzinsiz kullanımı yasaktır.
Fotoğraflar : Ahmet Rüstem Ekici ve Hakan Sorar
Yorumlar
Yorum Gönder